EÜ DTMK Türk Halk Oyunları Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Öcal Özbilgin ile seyirciyle buluşmaya hazırlanan 'BACI' projesini konuştuk.
Ege Üniversitesi (EÜ) Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı (DTMK) Türk Halk Oyunları Bölümü'ne bağlı "Ekin Dans Topluluğu" ile "Ceyda Tanc Dance Company"nin ortak çalışması olan "BACI" Etno-Çağdaş Dans Performansı, İzmir'de sanatseverlerle buluşmaya hazırlanıyor.
Sanat yönetmenliğini EÜ DTMK Türk Halk Oyunları Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Öcal Özbilgin ile Sanat Yönetmeni ve Koreograf Ceyda Tanç'ın üstlendiği "BACI", 23 Şubat Cuma günü EÜ MÖTBE Kampüs Kültür Merkezi’nde, 24 Şubat Cumartesi günü ise AASSM Büyük Salon'da sahnelenecek.
Kültürlerarası benzersiz bir işbirliği olan BACI, Türk halk dansları ile Birleşik Krallık çağdaş dansını bir araya getirerek küresel cinsiyet eşitsizliklerine vurgu yapacak.
Prof. Dr. Mehmet Öcal Özbilgin, bu yenilikçi projeyi 35 Punto'ya anlattı...
- BACI ve KIZLAR projelerinin yolları nasıl kesişti? Bu projelere başlamadan önce de ortak bir gösteri ortaya koyma fikriniz var mıydı?
Ceyda Tanç ile 2011 yılında Londra Roehamton Üniversitesi Dans Departmanında misafir öğretim üyesi olarak ders verdiğim sırada tanıştık. Türk halk danslarından yararlanarak yapmak istediği bitirme projesi için ona yardımcı olurken dostluğumuz gelişti. Mezuniyeti sonrasında Ege Üniversitesi Halk Oyunları Bölümünde misafir öğrenci olarak derslerime katıldı. Ülkesinde kendine ait bir 'Dance Company' kurarak tüm bu bilgileri koreografilerine aktardı. Sonraki yıllarda benim aracılığımla çağdaş dans çalışmalarını İzmir'de sergiledi. Yani ilişkimiz ve beraber çalışma isteğimiz 13 yıldır devam ediyor.
Çağdaş sanat, günümüzde yaşayan sanatçıların ürettiği eserlerin genel adı olarak yorumlanır. 'Çağdaş' terimi, 'günümüz' veya 'şimdiki zaman' anlamında kullanılır. Çağdaş sanat, geleneksel sanat formlarının dışına çıkarak genellikle deneysel, yenilikçi ve çağın sosyal, kültürel ve teknolojik dinamiklerini yansıtan birçok farklı sanat akımını içerir. Türkiye’de bir ilk olacak olan BACI "Çağdaş Geleneksel Dans Projesi", geleneksel dansların temel hareketlerini ve motifleri üzerine, modern dans tekniklerini, çağdaş müzik ve temalarla entegre ediyor. Amacı; kültürel kimliği ve mirası temel alarak, geleneksel kültürünün bugüne uzanan kadim dans deneyimlerini güncel sanat diliyle sunmak. "Çağdaş etnik dans", geleneksel etnik dans formlarının modern çağın sosyal, kültürel ve sanatsal dinamiklerine adapte edilmiş ve çağdaş yorumlarla yeniden şekillendirilmiş versiyonlarını ifade eder. Göç içinde toplumsal cinsiyet rollerine eleştirel bakışla yaklaşan BACI Gösterisi, geleneksel dansların yanı sıra, modern dans ve performans sanatı unsurlarını da içeren "Çağdaş Etnik Dans" formunda, hibrit bir sunum tekniği ile kurgulandı.
- Bu gösteride çok farklı iki kültürün danslarını ortak bir 'dert' şemsiyesi altında topluyorsunuz. Bu, fikir olarak çok güzel dursa da yönetmen olarak bunu pratiğe dökerken sizi zorlayan ve/veya şaşırtan şeyler oldu mu? Çalışma süreci, provalar nasıl gelişti?
Türk halk danslarını (Ege Üniversitesi) ve Birleşik Krallık çağdaş dansını (Ceyda Tanc Dans Topluluğu) bir araya getiren bu proje, küresel cinsiyet eşitsizliklerini vurgulayarak, cinsiyet temsiline dansla meydan okuyan, kültürlerarası benzersiz bir işbirliği. Türk halk dansları çalışmalarında ilk kez kullanılacak bu yenilikçi yol, toplumsal cinsiyetle ilgili çağdaş ve kültürel konuları ele alarak, sosyal rollere dans üzerinden eleştirel bir bakış açısı ile yaklaşıyor. Dolayısıyla iki farklı disiplini soyut kavramlar üzerinden bir araya getirmek çok zor oldu. Üstelik görsel bir alan olan dans konusunda anlatım hedeflerimizi ve koreografiyi video aracılığıyla sağlamak yüzlerce kez görüşmemizi gerektirdi. Ama ortaya çıkan sonucun verdiği gururla her şeye değerdi diyoruz.
Bir haftadır İzmir’de yaptığımız ortak yüz yüze çalışmayla Türk ve İngiliz dansçılar kendi deneyimlerini paylaşarak, yerinden edilmiş kadınların karşılaştığı zorlukları vurgulayan bu ortak performansı hayata geçirmekteler. Kadın mültecilerin duygusal dayanıklılığından ilham alınan bu projede; geleneksel danslar mültecilerin bir asırdan fazla süren göç hikâyelerine gönderme yaparken; çağdaş dans ise günümüzde halen devam eden yerinden edilme sorununu yansıtıyor.
- Ekin Dans Topluluğu aslında her yıl, genelde tarihi bir olayı ya da dönemi konu alan bir dans gösterisi çıkartıyordu. Bu kez önemli bir toplumsal sorunu merkezine alan, farklı bir gösteri hazırlığındasınız. Bir ayağı güncele basan bu tarz gösterilerin devamını getirmeyi düşünüyor musunuz?
Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Türk Halk Oyunları Bölümü, geleneksel dans kültürü alanındaki zenginlikleri çağdaş anlayışla yorumlayarak günümüz kent seyircisine sunarak yaygınlaştırmayı amaçlıyor. Bu nedenle genelde projelerimizde; belirli bir coğrafi alan içerisinde görülen oyunlar, müzikler ve seyirlik oyunlar, gene o bölgeye ait halk hikâyesi ya da geleneksel adetler teması içerisinde senaryolaştırılıyor. Zaman zaman, bu gösterilerde Yunus Emre Sevgi ve Barış Yılı, Osmanlı Devleti'nin Kuruluşunun 700. Yılı, İzmir Kentinin 5000. Yılı, Türkiye Cumhuriyeti'nin Kuruluşunun 100. Yılı vb. gibi o yılın önemini belirten konular da ele alınıyor.
Gösterilerde yer alan halk oyunları ve seyirlik oyunlar repertuarının tümü, Türk Halk Oyunları Bölümü öğretim görevlilerinin yerinde yaptığı alan araştırmaları sonucu bölüm arşivine kazandırdığı örneklerden oluşuyor. Bir gösterinin oluşturulması için iki yıl gerekiyor. Önce hedef konu ya da yöre belirleniyor. Bu süre içerisinde ön taramalar yapılarak gerekli resmi kurumlarla ilişki halinde kaynak yer ve kişiler tespit ediliyor. Ardından, alanda saha çalışmalarıyla o yöreye ait halk kültürüne yerel oyun, müzik ve geleneksel giyim-kuşam ile ilgili malzemeler derleniyor. Eldeki verilerle birlikte oluşturulan senaryo doğrultusunda projelendiriliyor ve her eğitim yılının başında haftada üç gün üç saat süren bir çalışma ile tamamen Türk Halk Oyunları Bölümü öğrencileri ve öğretim elemanlarının yer aldığı bu çalışmalar sonucu Mayıs ayının ilk haftasından itibaren düzenli aralıklarla sergileniyor.
Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Türk Halk Oyunları Bölümü olarak 35 yıldır hazırladığımız projelere Bacı projesi sayesinde yeni bir daha alan açmış bulunmaktayız. Bacı projesi; Türk halk dansları ile Çağdaş dansı birlikteliğinde, Doğu ve Batı dans formları arasında köprüler kurulması yoluyla, kültürel dansları yorumlamanın yeni yollarını geliştirerek, çağdaş izleyicide etki uyandırmayı hedefliyor.
Prof. Dr. Mehmet Öcal Özbilgin: Endüstri Mühendisliği, Felsefe, Sosyoloji lisans programları ile Türk Halk Oyunları ve Türk Halk Bilimi yüksek lisans ve doktora programlarını bitirdi. Halen Profesör Dr. unvanıyla Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Türk Halk Dansları Bölümünde Öğretim Üyesi olarak çalışıyor. 1991 yılından bu yana Türkiye'de geleneksel dansların uygulamaları, türleri, tarihçesi ve sahnelenmesi üzerine dersler veriyor. Anadolu geleneksel danslarının yapısal analizini ve sosyo-kültürel bağlamdaki değişimlerini ele alan çalışmalar yapıyor. Etnokoreoloji alanında 40’dan fazla eser ve 3 kitap yayınlayan Prof. Dr. Özbilgin, Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Türk Halk Dansları Bölüm Başkanlığı, Devlet Konservatuvarı Ekin Geleneksel Dans Topluluğu (GO) ve Ege Kültür Derneği (STK) Sanat Yönetmenliği, ICTMD Güneydoğu Avrupa Müzik ve Dans Çalışma Grubu Başkanlığı ve Etnokoreoloji Çalışma Grubu üyeliklerini sürdürüyor.
