Fransız Excelsior Gazetesi'nin Büyük Taarruz’u sayfalarına nasıl taşıdığını gün gün aktardığımız yazı dizisini 9 Eylül İzmir’in kurtuluşuna ilişkin haberler ile noktalıyoruz...
İzmir'de Müttefikler Tarafından Alınan Koruyucu Önlemler
İzmir, 9 Eylül — Müttefik ülkelere bağlı makamlar tarafından İzmir'deki temsilcilerinin ve vatandaşlarının korunması için alınan tedbirler, azınlıkların ruh halini olumlu yönde etkiledi.
Fransız denizcilerinin müfrezeleri sadece konsolosluğu değil, aynı zamanda Katolik katedralini ve demiryolu atölyelerini de koruma altına aldı.
İki Amerikan destroyeri Smyrna'ya geldi ve bazı askerleri karaya çıkardı.
İzmir'e ve Küçük Asya'daki diğer limanlara ulaşan mültecilerin sayısının yarım milyon olduğu tahmin ediliyor.
Türklerin Ateşkes Koşulları
Ankara, 9 Eylül — Yunanlardan ateşkes talebi, İstanbul’a bağlı yüksek komiserler aracılığıyla Ankara'ya henüz ulaştı. Meclis çevresinde, Müttefiklerin iki ülke arasındaki ateşkesin sonuçlandırılması için müdahale hazırlığında olduğu söylentileri hoş karşılanmıyor. Yunan komutanlığının Türk yüksek komutanlığına doğrudan yaptığı bir teklifin, ateşkesin sonuçlandırılmasının tek ve en iyi yolu olacağı söyleniyor.
Ateşkes koşullarında Türklerin muhtemel talepleri:
- İstanbul dahil Küçük Asya ve Trakya'daki Yunan birliklerinin bölgeyi tamamen boşaltması
- Yunan donanmasının Türk karasularından derhal çıkarılması
- Yunanların neden olduğu zararın tanınması ve tazminata bağlanması
İngiltere, Trakya'nın İşgaline Karşı
Londra, 9 Eylül — İngiliz Hükümeti'nin, mütareke yapılmadan önce Edirne dahil Trakya'nın Kemalistler tarafından işgaline rıza göstereceği bazı çevrelerde konuşuluyordu.
Yetkili çevrelerde bu bilgiler hiçbir şekilde doğrulanmamakta ve hatta insanlar bile bu bilgilerin doğruluğundan tamamen şüphe duymaktadır. Bilakis, Boğazların özgürlüğünü, en azından İngiltere'de "Boğazların özgürlüğü" tabirine verilen anlamda sağlamak isteyen Büyük Britanya'nın, Kemalist birliklerin Trakya'ya yerleşmesini asla kabul etmeyeceği ve bu nedenle Yunanların bu bölgeyi tamamen boşaltmalarını istemeyeceği düşünülüyor.
Atina'da Son Durum
Atina, 9 Eylül — İzmir deniz üssünden dokuz Yunan uçağı Atina'ya geldi. Küçük Asya Hava Kampını yakarak İzmir’den ayrıldılar.
Küçük Asya'nın tahliyesinin hemen ardından Yunan birliklerinin terhis edileceği açıklandı. Polis, Atina'daki müzik ve dans salonlarının kapatılması emrini verdi.
Bakanlık Krizi
Calogcropoulos hükumeti henüz kurulmadı. Gounaris ve Stratos, yeni hükumeti destekleyeceklerini söylediler.
Sovyetler ve Türk Zaferi
Moskova, 9 Eylül — SSCB Dışişleri Komiseri, Ankara hükümetine Kemalist birliklerin Yunanlara karşı kazandığı zafer için tebriklerini iletti.
Venedik'te Bir Konferans Olacak Mı?
Paris'teki İtalyan Büyükelçiliği Maslahatgüzarı M. Galli dün öğleden sonra geldi. Dışişleri Bakanlığına, hükümeti adına bir Venedik Konferansı için resmi davette bulundu.
Bu konferansın amacı, muhtemel müzakerelerin temellerini atmak ve Türkiye ile Yunanistan arasındaki barışın ön hazırlıklarının incelenmesini kolaylaştırmak olacaktır.
Bazı çevrelerde konferansın olası tarihi olarak 20 Eylül konuşuluyor. Bu konuda yorum yapmak zor ancak İtalyanların mümkün olduğunca çabuk hareket etme arzusu Fransa’ya ilettikleri resmi davetin acelesinden anlaşılmaktadır.
Fransız hükümeti kendi adına bu daveti inceleyeceğini açıkladı.
Muzaffer Kemalistlerin Barış Şartları
Ankara temsilcisi Ferit Bey, bu koşulların 1920'de Millet Meclisi tarafından formüle edildiğini söylüyor.
Türk birliklerinin İzmir'e girişi herhangi bir kargaşaya yol açmadı. Fethedilen şehir, milliyetçi güçlerin başkomutanı Mustafa Kemal Paşa'yı karşılamaya hazırlanıyor.
Muzaffer Türkiye'nin eninde sonunda Yunanistan'a dayatacağı barış koşulları üzerine dün Ankara Hükümeti temsilcisi Ferit Bey ile bir söyleşi gerçekleştirdik:
"Hükümetimden bu konuda resmi bir talimat almamış olsam da, Türkiye'nin yaşamı ve bağımsızlığı için verdiğimiz mücadeleden bu yana barış koşullarımızın değişmediğini, taleplerimizin üç sene önce ne ise bugün de aynı olacağını bizzat teyit edebilirim.
Bu talepler, 28 Ocak 1920'de Müttefikler tarafından işgal edilen İstanbul’da 4. Osmanlı Millet Meclisi tarafından hazırlandı. Bir halkın onursuz yaşayamayacağını, siyasi ve ekonomik özgürlüğümüzü kazanmak için Türkiye'nin asgari ölçüde talepleri olduğunu söyleyebilirim.
Atalarımızın topraklarını Yunan egemenliğinden kurtarmak için, ulusal meclisimiz tarafından hazırlanan taleplerimizin gerçekleştirilmesinden başka bir şey istemiyoruz.
Tek yeni talebimiz, işgal altındaki ülkelerde kendilerini Almanların değerli öğrencileri olarak gösteren Yunanlar tarafından ülkemizde yapılan sistematik yıkımın tazmini olacaktır."
Adana, 10 Eylül — 9 Eylül sabahı İzmir’in varoşlarına dayanan Türk birlikleri, iki saat boyunca takviye kuvvetlerin gelmesini beklerken, Türk uçakları şehrin üzerinde uçarak buraya bildiriler bıraktı.
Bu bildiride şunlar yazmaktadır: "Türk ordusu İzmir şehrini yakında kurtaracak. İzmir halkının sakinliğini korumaları ve Türk davasına katılmaları tavsiye edilir."
Bu bildiri şehre yayılır yayılmaz çok sayıda Türk şehri terk ederek Kemalist birlikleri karşılamaya gitti.
Öğleden sonra, Albay Mehmed Seki Bey komutasındaki ikinci süvari tümeni, halkın alkışları arasında İzmir'e girdi. Albay hemen şehirdeki Müttefik yetkililerle temasa geçti ve kimse için bir tehlike olmadığını ilan etti. Tüm binalar, hastaneler ve konsolosluklar Fransız ve İtalyan askerleri tarafından korunmaya devam ediyor.
Türk 2. Süvari Tümeni'ni akşam saatlerinde şehre giren 5. Tümen izledi. Sabah çok sayıda Yunan subayı deniz yolu ile Atina’ya doğru yola çıktı. Yunan ordusunun kalanı İzmir’de esir alındı.
İzmir, Mustafa Kemal’i Bekliyor
İzmir'in ele geçirildiği haberini alan Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin birçok üyesinin İzmir'e gitmek için Ankara'dan ayrıldığı bildirildi. Öte yandan Mustafa Kemal Paşa'nın Orgeneral İsmet Paşa eşliğinde İzmir'e hareket edeceği açıklandı. İzmir’de Mustafa Kemal için bir zafer resepsiyonu hazırlanıyor.
Kemalistler Anadolu'da İngiliz Askeri İstemiyor
Ankara, 10 Eylül — Söylentiye göre İngiliz birlikleri Marmara Denizi kıyısına konuşlandı. Bu gelişme Ankara'da belli bir şaşkınlık yarattı. Yetkili çevreler bu işgalin ancak Kemalist birliklerin gelişine kadar geçici olabileceğine inanıyor. Aksi takdirde, Türk ordusu İngiliz birliklerinin Küçük Asya topraklarında kalmasına karşı çıkmak zorunda kalacak.
Yunanlar Çatalca'yı Terk Edecekti
İstanbul, 10 Eylül — İstanbul'daki Fransız askeri makamları, yerli halkı korumak için iki piyade bölüğünün Bursa'ya gönderildiğini Ankara hükümetine bildirdi.
Trakya'daki Yunan makamları, demiryolu şirketinden on yedi tren düzenlemesini istedi.
Yetkili çevrelerde, Yunan birliklerinin Çatalca'dan ve Trakya'nın diğer bölgelerinden çekileceklerine inanıyor.
Ankara'da Coşku
Ankara, 10 Eylül — Resmi olarak teyit edilen Kemalist birliklerin İzmir'i işgal ettiği haberi duyulur duyulmaz, Ankara Meclisi haberi halka duyurdu. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin önünde büyük bir kalabalık toplandı ve zaferi kutladı.
Bir meclis sözcüsü şöyle bir konuşma yaptı: "Bayrağımızın gelişini sabırsızlıkla bekleyen iki büyük şehrin daha kurtuluş haberini yakında alacağız: İstanbul ve Edirne!"
İstanbul’da Neşe
İstanbul, 10 Eylül — İstanbul’un Türk nüfusu, Anadolu'daki son Kemalist zaferleri büyük bir coşkuyla kutluyor. Tüm Türk mahalleleri Türk renklerinde dekore ediliyor. Kemalist birliklerin İzmir'e girişini duyurması sevinci artırdı ve büyük vatansever gösterileri kışkırttı.
Belediye meclisi ve çeşitli dernekler, Ankara Büyük Millet Meclisi'ne tebrik gönderileri, teşekkür ve takdirlerini ilettiler.
Çeviri: Efe Yelbuğa / 35 Punto