İzmir'de doğduysanız ya da okumak, çalışmak için bu kente geldiyseniz en az bir kez 'Levanten' kelimesini duymuşsunuzdur. Bazen bir mekan, bazen de şehir tarihi ile ilgili bir hikayede kulağımıza çalınan bu kelime, aslında İzmir’in tarihinde büyük öneme sahip.
İzmir’de Levantenler hakkında hiçbir fikri olmayan insan sayısı oldukça fazla. Doğruya en yakın ve en yaygın yanlış bilgi ise İzmirli Rumlara ve/veya tüm Hristiyan yabancılara Levanten denmesi.
Peki "Levanten" kime denir?
"Levanten" kelimesi, Fransızca "Levantine" kelimesinden türetilmiştir. "Levantine" terimi, Orta Doğu'nun Doğu Akdeniz bölgesindeki ülkelerde doğup büyüyen, genellikle Avrupa kökenli kadınları tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Kelimenin kökeni ise İtalyanca ve Fransızca'da kullanılan "Levant" kelimesinden türetilmiştir. "Levant" kelimesi, Orta Doğu'nun Doğu Akdeniz kıyılarına verilen bir isimdir. "Levant" terimi, Fransızca'da "doğu" anlamına gelir ve Arapça "şark" kelimesinden alınmıştır. Orta Doğu'nun bu bölgesi, tarih boyunca farklı kültürlerin ve medeniyetlerin kesişim noktası olmuş ve Avrupalıların bu bölgede ticaret yapması ve yerleşmesiyle Levanten topluluğu oluşmuştur.
Dolayısıyla, "Levanten" kelimesi, köken itibarıyla Orta Doğu'nun Doğu Akdeniz bölgesinde doğup büyüyen Avrupa kökenli toplulukları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. İzmir Levantenleri de bu topluluklara bir örnektir.
Levantenler, özellikle 17-19. yüzyıllarda İzmir’in ekonomik ve kültürel gelişimine katkıda bulundular ve şehri “Levant’ın incisi” olarak tanıttılar.
Levantenlerin çoğu İngiliz, İtalyan, Fransız ve Hollandalı kökenlidir ve genellikle birden fazla dil konuşabilirler; Rumca, İtalyanca, Fransızca ve İngilizce gibi dilleri kullandıkları gibi Türkçe'yi de bilirler. Levantenler, bulundukları coğrafyada birçok kültürü bir arada yaşatmayı başardılar ve kültürler arası bir uzlaşmaya gittiler.
İzmir’de Levantenlerin en çok tercih ettikleri yerler Bornova ve Buca ilçeleridir. Bu ilçelerde Avrupa mimarisini yansıtan birçok köşk ve ev inşa ettiler. Bu evlerden bazıları Aliotti Köşkü, Lochner Köşkü, Penetti Köşkü, Van Der Zee Köşkü, De Jongh Köşkü, Rees Köşkü, Baltazzi Köşkü, Forbes Köşkü, Giraud Köşkü, Paterson Köşkü, Edwars Köşkü, Bardisbanian Köşkü, Belhomme Köşkü ve Whittall Köşkü'dür. Bahsi geçen evlerin bir kısmı bugün müze, otel veya kültür merkezi olarak hizmet veriyor.
İzmir’in Levantenleri, şehrin tarihine ve kimliğine önemli bir renk kattılar. Bugün de hâla yaşayan Levanten aileleri, İzmir’in kültür mirasını korumak için büyük çaba gösteriyor.
35 Punto
*Kapak görselinde yapay zekadan yararlanılmıştır.