19'uncu yüzyıl sonlarında İzmir'de Cafe Kivoto ya da Cafe de l'Arche olarak bilinen bir kafede, birçok insanın ölümüyle sonuçlanan bir facia, Fransız gazetesi Le Monde Illustre'nin sayfalarına taşınıyor.
Kivoto faciası haberinin bulunduğu 15 Mart 1873 tarihli nüshada ayrıca yeni Smyrna Limanı projesine ilişkin de bilgiler yer alıyor. (Haritadaki adıyla) Cafe de l'Arche'ın merkezinde yer aldığı ve 'Konak Pier'den 'Tarihi Havagazı Fabrikası'na kadar olan bölgeyi kapsayan projeyle ilgili bir de çizim mevcut.
"Deniz tarafından kafelerin görünümü"Cafe Kivoto Faciası - Smyrna
9 Şubat Pazar akşamı korkunç bir felaket Smyrna'da korku ve dehşet dolu anlara sebep oldu. Deniz kenarında, rıhtımın üzerine inşa edilmiş bir kafe, cambazların müessesede sergiledikleri bir gösteri esnasında yıkılarak birçok İzmirlinin ölümüne neden oldu.
Cafe Kivoto ya da Cafe de l'Arche olarak bilinen işletme kazıklar üzerine inşa edilmiş yerlerin en iyisi ve aynı zamanda en yoğun olanıydı. Otoriteler kazanın olduğu akşam kafeteryada en az 250 kişinin bulunduğu açıkladılar. Aslında duyulan ilk çatırtıda müşteriler ayağa kalkıp kaçmak istediler ancak işletmenin sahibi hiçbir şey olmadığını söyleyerek onları ikna etti. Bu andan iki dakika sonra tüm yapı denizin dibini boyladı.
"Olayın ertesi günü ölüleri arama çalışması sürerken"Smyrna körfezinde deniz oldukça derindir. Kurbanların çoğu suda boğularak hayatlarını kaybettiler. Diğerleri ise yıkılan yapının kazık ve kütükleri altında ezildi. Léondaridis adlı genç bir Yunan, ölümünü hızlandırmak için suyun altında kendini bıçaklama cesaretini gösterse de bu girişimi suda çok yavaş hareket edebildiği için başarısız oldu ve o da boğularak can verdi. Cansız bedeni kıyıya getirildiğinde hançeri elinde bulundu.
Kalabalığın Cafe de l'Arche'ın sahibine karşı öfkesi felaketin ertesi günü doruk noktasına ulaşmıştı. Smyrna ahalisi onu yakalayıp kendileri ceza vermek istediler. O ise önce kendisini kabul etmek istemeyen Yunan konsolosuna sığındı ve sonunda İzmirliler tarafından parçalanmamak için polise teslim oldu.
"Yeni yapılan iskele ve rıhtım planı"Yeni Smyrna Limanı Projesi
Ticari açıdan Smyrna her geçen gün yeni bir önem kazanıyor; Yunan takımadalarının iç kısmı için genel ticaret deposu konumunda. Ne yazık ki körfezin sularını çalkalamaya devam eden kuvvetli batı meltemi giriş ve çıkışları oldukça zorlaştırıyor. Ayrıca çıkarma ve biniş rıhtımlarının kurulması da zaruri kabul ediliyor.
1869 yılında başlanan çalışma iki yılda tamamlanmalıdır. Denizin doldurulması ve liman üzeri kullanım alanlarının toplamının 20 hektar olması bekleniyor. Yerine göre metrekare fiyatları 25, 36, 69 ve 138 frang olarak belirlendi. Bu fiyatlar metrekare başına Paris’teki Rivoli Caddesi’ndeki fiyatlardan biraz daha ucuz.
Liman’da ayrıca Gümrük (Pasaport) ile Lazaristes Kilisesi arasında bir gölet planlandı ve iki tarafa birer iskele kurulması da plana eklendi. İskeleye paralel olarak hareket edecek bir tramvay hattı ve 18 metre genişliğinde de bir bulvar inşa edilecek.
Her biri 10 metre olan 2.300 taş blok ile deniz doldurulmaya başlandı. Gerekli boşlukları doldurmak için gerekli malzemeler Çeşme'den getiriliyor.
İskelelerden hariç rıhtımlar 2 bin 500 metrekare imarlı olacak şekilde tasarlandı. Limanın bütünü 20 hektar bir alana kurulacak ve Marsilya Limanı’ndan daha büyük olacak.
Çeviri: Efe Yelbuğa / 35 Punto