Fransız Excelsior Gazetesi'nin Büyük Taarruz’u sayfalarına nasıl taşıdığını gün gün aktardığımız yazı dizisine 2-3 Eylül 1922’de yayınlanan haberler ile devam ediyoruz...
Türkler Küçük Asya Önünde İlerlemelerini Sürdürüyor
İngiliz kabinesi, 23 Ağustos tarihli Fransız notasına yanıt vererek, Doğu'da barış için Venedik Konferansı’nın tekrar toplanmasını istediklerini belirttiler. Ancak Anadolu'nun Yunanlar tarafından derhal tahliye edilmesi ilkesini henüz kabul etmiyorlar.
Yunan basını, Konstantin'in ordusunun yaklaşık 150 kilometre geri çekildiğini kabul ediyor.
İngiltere'nin Doğu sorununa ilişkin 23 Ağustos tarihli Fransız notasına yanıtı dün Paris'te verildi. Anadolu'da çatışmaların yeniden başladığını göz önünde bulunduran İngiliz hükümeti, Venedik'te yapılması planlanan konferansın koşulu olarak acil ateşkes fikrinde ısrar etmiyor.
Öte yandan, Ankara hükümeti Mart ayında belirlenen ilkeleri genel olarak kabul etse bile, Küçük Asya'nın Rumlar tarafından kendiliğinden boşaltılacağına inanmıyor. Ancak Londra hükümeti, taraflar arasındaki görüşmeler yeterince ilerledikten sonra Rumların tahliyesini değerlendirmeyi kabul etti. Son başarılarından sonra bu taviz Türklere yeterli görünecek mi? Burası biraz şüpheli...
Yakında düzenlenecek olan Venedik konferansına davetiye göndermek İtalyan hükümetine kalmış durumda. Batılı güçler konferansta İstanbul'daki yüksek komiserleri tarafından temsil edilecek, ancak Fransa, İngiltere ve İtalya dışişleri bakanlarının müzakereleri sürdürüp tamamlamaları muhtemel.
Kemalist saldırının ilk üç gününde Küçük Asya'daki Yunan kayıpları büyük boyutlara ulaştı. Atina basını, Yunan ordusunun Küçük Asya cephesinde geri çekilmesinin 150 kilometreye ulaştığını kabul ediyor. Olaylardan sonra kamuoyu çok rahatsız ve siyasi çevreler tam bir kargaşa içinde.
Başkomutan General Hadjianesti'nin yerine General Tricoupis veya General Papoulas'ın getirilmesi konuşuluyor. Yunan gazetecileri kabul eden Maliye Bakanı Trésor artık savaşa devam etmek için gerekli bütçeye sahip olmadıklarını söyledi.
2 Eylül tarihli resmi bildiri, güney grubunun birliklerinin düşmandan ciddi bir baskı almadan çekilmeye devam ettiğini belirtiyor. Birlikler, Uşak'ın doğusundaki bir hatta konuşlandılar.
Küçük Asya'dan gelen haberler, geri çekilen Yunan ordusunun moralinin berbat olduğunu gösteriyor: özellikle Yunan makamlarının işgal ordusuna aldığı Anadolu Rumları arasında firarlar meydana gelmeye başladı.
Afyon-Karahisar Bölgesinde Türk Zaferi
Adana, 2 Eylül — Ankara'dan bildiriyoruz:
Afyon-Karahisar bölgesindeki Türk birlikleri az önce ciddi bir zafer kazandı.
Afyon-Karahisar şehrinin batısında, Yunanlar tarafından, Türk saldırılarından önce tahliye edildikten sonra başlayan muharebe üç gün sürdü. Bu bölgenin stratejik mevzilerini işgal eden Yunanlar, savunmayı organize etmek ve Türk harekâtını durdurmak istediler. Ancak, Dumlupınar civarında Uşak-Afyon-Karahisar demiryolu hattına ulaşan Türk birlikleri, Afyon-Karahisar kasabasının batısındaki bölgede hareket eden Yunan tümenlerini hazırlıksız yakaladı ve harekatı başarı ile sonuçlandırdılar.
Yunanlar zaferden sonra geri çekilmek zorunda kaldılar, Uşak şehrine gizlendiler: muharebe bu kasabanın yaklaşık 20 kilometre doğusunda devam ediyor...
Yunanistan'ın geri çekilmesi çok önemli. Bu bölgenin stratejik mevzilerinin kaybedilmesinin ardından Yunan ordusunun cephenin diğer bölgelerinde kendisini muhafaza etmesinin oldukça zor olacağı tahmin ediliyor. Yunanlar bu son harekatta hatırı sayılır miktarda kayıp verdiler.
Türkler, savaş sırasında geri çekilen düşmanı bomba atan uçaklar kullanarak kovalamaya devam etti.
Smyrna'dan Haberler
Smyrna, 2 Eylül — (Türkçe kaynak):
İzmir'e yayılan Türk taarruzunun haberi şehirde büyük bir panik yarattı. İki gündür doğu cephesinden çok sayıda yaralı şehre ulaştı. Rum yönetimi tutuklamalara başladı. Tutuklananların casuslukla suçlandığı düşünülüyor.
Küçük Asya'da Savaş
Yunan Ordusu İkiye Bölündü
Yunan Filosuna İzmir Limanına Ulaşması Emri Verildi
Ankara hükümetinin Paris'teki diplomatik misyonu aşağıdaki basın bildirisini yayınladı:
"Ankara, 31 Ağustos - 26 Ağustos'ta başlayan büyük savaş Afioum-Karahisar sektörü beş gün kesintisiz devam etti ve düşman ordusunun büyük bir kısmının tamamen yenilgisiyle sona erdi.
Saldırımızın baskısı altında Yunan ordusu ikiye bölündü. Kuzey grubunu oluşturan bölünmeler tamamen yok edildi; kaçanlar çevredeki dağlara ve ormanlara dağıldı. Güneyde kalan grup Dumlupınar cephesinde ciddi aksilikler yaşadı ve Uşak yönünde geri çekilmeye devam ettiler.
Düşman gerisinde henüz sayılamayacak kadar çok malzeme ve mühimmat bıraktı. Birliklerimiz tarafından alınan silah sayısı yüz ellidir. Kovalamaca hız kesmeden devam ediyor. Kütahya ve Kedos birliklerimiz tarafından işgal edildi."
Yunanistan Eskişehir'in Tahliyesini Kabul Etti
Atina, 2 Eylül — Basın Açıklaması:
Güney Ordu Grubu, kurulan plana uygun olarak, neredeyse düşman baskısına maruz kalmadan geri çekilmeye devam etti. Üçüncü kolordu da geri çekildi, Eskşehir'in birkaç günlüğüne tahliyesi tamamlandı.
Yunan Donanması İzmir'de
Atina, 3 Eylül — Deniz Kuvvetleri Bakanı'nın haber vermesi üzerine, Yunan savaş filosuna İzmir'e ilerleme emri verildi.
Çıkan söylentiler üzerine yapılan açıklamada, Yunan hükümetinin Müttefiklere veya İngiltere'ye Yunan-Türk ihtilafına derhal müdahale etmelerini istemek için yeni bir yaklaşımda bulunacağı reddedildi. Bakanlar Gounaris ve Stratos, hükümetin istifa etmek niyetinde olduğu söylentisini de resmen yalanladılar.
Küçük Asya Rumlarına Askeri Vergi
İstanbul'a sığınan veya yerleşen Küçük Asya'dan gelen Rumlar, servetlerine bağlı olarak 50 ila 300 pound arasında bir askeri vergi ödemek zorunda kaldılar; aksi takdirde Küçük Asya'daki mülklerine el konulacaktı.
Atina Ne Yapacak?
Londra, 3 Eylül — İngiliz siyasi çevrelerinden alınan bilgilere göre Atina'da kabine değişikliğinin muhtemel olduğu teyit edildi. Hatta mevcut kabine boyun eğdiği takdirde, ulusal savunma komitesinin yeniden ortaya çıkacağı, İzmir'in özerkliğini ilan edebileceği ve yerel savunma örgütleyebileceği belirtiliyor.
Venedik Konferansı
İngiliz Basını Ne Diyor?
Londra, 3 Eylül — Sunday Times, Orta Doğu'da barışın yeniden sağlanmasının ancak Müttefikler kendi aralarında bir tür dayanışma sağladıktan sonra mümkün olduğuna inanıyor. Türkleri, askeri başarıların küçük olduğunu anlamaları için Londra'ya davet ediyorlar. Yaşananların gelecekteki müzakerelerini hiçbir şekilde etkilemeyeceğini aktarıyorlar.
The Observer, Venedik Konferansı'ndan söz ederken, İngilizlerin tepkisinin, Orta Doğu sorununun mümkün olduğu kadar erken bir tarihte tartışılması için Fransız bakış açısına yeterince yaklaştığını ancak çözümün Türklerin lehine olması gerektiğine inanmadıklarını belirtiyor.
İki mütteffik ülkenin yaşadığı bu anlaşmazlık yüzünden konferansın birkaç hafta gecikmeli toplanacağı öngörülüyor.
Kemalist Bakış Açısı
İstanbul, 3 Eylül — Ankara hükümetinin resmi yayın organı Hakimiyeti Milliye, Venedik Konferansı hakkında şunları yazıyor: "Başlangıçta tartıştık, Sevr Anlaşması’na dayanarak 26 Mart’ta ilettikleri tekliflerini aldık. Bugün son zaferimize dayanarak konuşup, istediğimiz her şeyi alma vaktidir."
Çeviri: Efe Yelbuğa / 35 Punto
-devam edecek-
