Birleşmiş Milletler’in raporuna göre, sadece ABD ve AB 1850'den bu yana insanlık tarafından üretilen karbondioksitin üçte birini üretti, ancak Çin şu anda açık ara en büyük karbondioksit salınımı yapan ülke konumunda.
İklim kriziyle bağlantılı olağanüstü hava olayları devam ederken, 2023 yılı sona erdiğinde büyük olasılıkla güvenilir sıcaklık kayıtlarının başladığı 1850 yılından itibaren geçirdiğimiz en sıcak yıl olacak. 1850 yılı aynı zamanda sera gazı emisyonlarının ana nedeni olan fosil yakıtlarla temel olarak bağlantılı olan sorunun kökenini açıklamak için genellikle referans olarak alınan yıl.
Bu gazlar onlarca, hatta yüzyıllarca atmosferde birikerek küresel ısınmaya neden oluyor. Sanayi Devrimi'nden sonra insanların büyük ölçekte kömür, petrol ve gaz kullanmaya başlaması iklim krizini tetikleyen en büyük faktör. Ancak bu durumdan tüm insanlık eşit derecede sorumlu değil. Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) bu Pazartesi günü yayınlanan bir raporunda "İklim değişikliğine etkiler eşit değil" uyarısında bulunuluyor. Çalışma, emisyonların çoğunluğuna az sayıda ülkenin sebep olduğunu vurguluyor.
Uzmanlar raporda, tarihsel sorumluluklardan bahsederken doğrudan doğruya en zengin ve en gelişmiş ülkelerin sorumlu olduğuna işaret ediyor: “Sadece Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ülkeleri, 1850'den 2023'e kadar atmosferde birikmiş toplam emisyonların (ana sera gazı olan karbondioksitin) neredeyse üçte birine sebep oldular. Bu salınıma katılan üçüncü büyük ülke ise Çin.
Raporu yazan araştırmacılar, Paris Antlaşması'nın 2015'te imzalanmasından bu yana ilerleme kaydedildiğinin de altını çiziyor. Ancak dünya uluslarının uygulamaya koyduğu iklim planlarına rağmen hâlâ küresel ısınmanın ivmesi düşürülebilmiş değil.
Geriye dönüp bakıldığında, tarihsel olarak sorumlu olanların, 1850 ile 2023 yılları arasında dışarı atılan karbondioksitin neredeyse yüzde 80'ini üreten G-20 üyesi ülkeler olduğu görülüyor.
Türkiye’nin Ne Yaptığı Belirsiz
Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın yayınladığı rapora göre Türkiye, Paris Antlaşması’nda taahhüdünü verdiği şu beş başlıktan hiçbirini tam olarak yerine getirmiyor.
- Tüm sektörlerin Paris Antlaşması kapsamında değerlendirmeye tabi tutulması
- Karbon salınımı konusunda verilerin şeffaf olarak paylaşılması
- Hükumet tarafından açıklanan kapsamlı plan
- İnceleme-Araştırma süreci verilerini yayınlama
- Yıllık Rapor
Türkiye, Paris Antlaşması’nı AB ülkeleri, İngiltere, Fransa, Rusya gibi yasa ile güvence altına almak yerine İtalya, Çin, Brezilya, Hindistan gibi hükumet politikası statüsünde tutuyor. Ayrıca Türkiye, G-20 ülkeleri arasında Suudi Arabistan, Brezilya, Çin, Meksika, Endonezya, Güney Afrika, Çin ve Hindistan ile beraber Paris Antlaşması’na en az sadık kalan ülkeler arasında değerlendiriliyor.
İzmir Türkiye’ye Örnek Oluyor
İzmir, Türkiye’nin, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Yeşil Şehirler Programı’na dahil edilen ilk şehri oldu. 2020 yılında “İzmir Yeşil Şehir Eylem Planı” ile Yeşil Şehirler Programının bir parçasını oluşturan ve aralarında su, biyolojik çeşitlilik, hava, toprak ve iklim değişikliği konularının da yer aldığı bir dizi kentsel çevre sorununu kapsayıcı nitelikte ele alarak çözümlere yönelik eylemler tespit edildi ve raporlaştırılarak kamu ile paylaşıldı.
Oluşturulan rapor İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından plan haline getirilerek 16 Aralık 2020 tarihli Meclis Kararı ile onaylanıp yürürlüğe girdi.
İzmir Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı
Sağlıklı ve Temiz Bir Çevre İçin Neler Yapıldı?
Sağlıklı ve temiz bir çevre için 2019 yılından itibaren önemli proje ve yatırımlar hayata geçirildi. Belediye bünyesinde İklim Değişikliği ve Çevre Koruma Kontrol Dairesi Başkanlığı’nın kurulmasının yanı sıra “İzmir Yeşil Şehir Eylem Planı” ve “Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı” uygulamaya konuldu. Uluslararası standartlara uygun bir Yeşil Şehir Eylem Planı Türkiye’de ilk defa İzmir için hazırlandı. Bu iki planın özeti mahiyetinde olan Doğayla Uyumlu Yaşam Stratejisi yayımlanarak uygulanmaya başlandı. Küresel iklim krizinin etkilerini azaltmak ve dirençli bir kent inşa etmek için ulaşımdan, katı atık tesislerine, arıtma tesislerinden ekoparklara kadar pek çok çevreci yatırım hayata geçirildi. Yeşil altyapının artırılması için Türkiye'ye örnek birçok projenin temelleri atıldı.
İklim krizine karşı 2030’da sıfır karbon hedefiyle projelerini hayata geçiren İzmir Büyükşehir Belediyesi, WWF tarafından düzenlenen uluslararası Tek Dünya Kentleri Yarışması’nda (One Planet City Challenge - OPCC) Türkiye şampiyonu oldu. Ayrıca İzmir, Avrupa Birliği İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu’na seçildi, 2050 sıfır karbon hedefini 2030’a çekti.
Çevreci Hizmet Araçlarıyla 135 Ton Karbondioksit Emisyonu Engellendi
İzmir Büyükşehir Belediyesi, iklim kriziyle mücadeleye katkı sunmak için kiraladığı 75 araçlık çevreci araç filosuyla, karbondioksit gazı miktarını iki yılda yaklaşık 135 ton önledi. Elektrikli araçların kullanımıyla daha fazla motorlu taşıtın trafiğe çıkmasını önleyen belediye, iklim krizine yol açan karbondioksit emisyonunun yanı sıra hava ve gürültü kirliliğinin azalmasını da sağladı. Büyükşehir Belediyesi ayrıca iki senede yaklaşık 1.5 milyon liralık yakıt tasarrufu elde etti.
'KİT İzmir' Sıfır Karbon Hedefi İçin Çalışacak
İzmir Büyükşehir Belediyesi, 377 şehir arasından Avrupa Birliği’nin İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu’na seçilmesinin ardından çalışmalarını hızlandırdı. İzmir'in İklim Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu çalışmalarını yürütmek için kurulan Küresel İklim Topluluğu (KİT) İzmir çalışmalarına başladı. KİT İzmir, İzmir Mimarlık Merkezi’nde kamuoyuna tanıtıldı.
Yürütülecek çalışmalar kapsamında İklim Şehir Sözleşmesi hazırlanacak. Kurumların eylem planları, yatırım çalışmaları belirlenecek. İklim Şehir Sözleşmesi’nin ardından Misyon Etiketi alınacak. Misyon Etiketi’nin alınması İzmir’deki projelere daha fazla finansman sağlayacak. Çalışmalar, İZENERJİ A.Ş. bünyesinde sürdürülecek.
İzmir Sürdürülebilirlik Merkezi Kuruluyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi iklim krizine karşı 2030’da sıfır karbon hedefinde önemli rol oynayacak Sürdürülebilirlik Merkezi’ni kente kazandırmak için de harekete geçti. Bayraklı Turan Mahallesi’nde kurulacak, Türkiye’nin ilk, dünyanın sayılı merkezlerinden biri olacak İzmir Sürdürülebilirlik Merkezi (S-Hub) için mimari proje yarışması düzenlendi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, Enerji ve İklim Eylem Planı ve Yeşil Şehir Eylem Planı kapsamında hayata geçirilecek İzmir Sürdürülebilirlik Merkezi, sıfır karbon bir yapı olacak ve yenilikçi çözümlerle tasarlanacak. Kentin sürdürülebilirlik stratejilerinin, politika ve projelerinin üretileceği merkezden üniversiteler, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları ve kentliler yararlanacak. Merkez, sıfır emisyonlu çevreye geçişi hızlandırmada, sürdürülebilirlik alanında kentsel çözüm uygulamalarını tanıtma ve yaygınlaştırmada etkin rol oynayacak.
Çeviri - Derleme: Efe Yelbuğa / 35 Punto
