İzmir Büyükşehir Belediyesi, yaşlı nüfusu giderek artan İzmir için İleri Yaş Eylem Planı hazırladı. Yaş almış bireylerin yaşam kalitesini çok yönlü artırmayı amaçlayan plan, yaşlı yoksulluğuyla mücadeleden tedavi ve bakım hizmetlerine kadar pek çok başlığı içine alıyor. Başkan Dr. Cemil Tugay, “İzmir’i hem sağlıklı ve aktif şekilde yaşlanmayı mümkün kılacak bir kent haline getireceğiz hem de kentte yaş almış bireylerin hepsini kucaklayacak ve her alanda destekleyecek bir sistem kuracağız” dedi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından ilgili birimleri ve kent paydaşlarının ortaklığıyla hazırlanan İleri Yaş Eylem Planı, yaşlı bireylerin hayatını çok yönlü ele alarak yaşam konforunu artırmayı hedefliyor. Eylem planı; yaşlı yoksulluğuyla mücadele, tedavi ve bakım hizmetlerinin genişletilmesi, yaşlıların deneyim ve birikimlerinden faydalanmak amacıyla Deneyim Paylaşım Birimlerinin kurulması, kuşaklararası etkileşimi mümkün kılmak için Dijital Torun projesi, yaşlıların toplumsal karar alma süreçlerine katılımını sağlamak için Yaşlı Meclisi ve emekliliğe uyum çalışmaları gibi pek çok konu ve projeyi kapsıyor.
“Kamu politikaları, ihtiyaçlara cevap verecek önerilerden yoksun”
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay, son 50 yıl içinde Türkiye’nin yaşlı nüfusunun yaklaşık 10 kat arttığını ama Türkiye’deki kamu politikalarının bu büyük demografik dönüşümün sonuçlarını öngören önerilerden yoksun olduğunu belirtti. İzmir’in Türkiye’nin en yaşlı 6. büyük şehri olduğunu hatırlatan Başkan Tugay, 2023 yılının sonu itibarıyla İzmir’de yaşlı nüfusun yüzde 12,8’e yükseldiğini söyledi. İzmir Kalkınma Ajansı tarafından yayımlanan İzmir İli Nüfus Projeksiyonu (2022-2050) çalışmasına göre yüzde 12,8’lik oranın 2030’da yüzde 15, 2042’de yüzde 20, 2050’de ise yüzde 23 olmasının beklendiğini söyleyen Tugay, yaşlı nüfusa yönelik kamu politikalarının İzmir için daha da büyük bir önem arz ettiğini dile getirdi.
“Artık daha da güçlüyüz”
Başkan Dr. Cemil Tugay, yaşlı nüfusun ihtiyaçlarının belirlenmesi ve bu ihtiyaçların eşit, adil ve erişilebilir bir şekilde giderilmesinin İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin asli görevlerinden biri olduğunu vurguladı. Tugay, “İleri Yaş Eylem Planı ile belediyemizin aktif ve sağlıklı yaşlanmaya ilişkin çalışma ve planlamalarını daha da nitelikli hale getireceğiz. Amacımız, yaşlılık ile ilgili dünya standartlarını kentimize getirmek. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Yaş Dostu Şehirler ve Topluluklar Küresel Ağı’na başvurduk, Aralık 2024 itibarı ile kabul edilmiş olacağız. Artık daha da güçlüyüz. İzmir’i hem sağlıklı ve aktif şekilde yaşlanmayı mümkün kılacak bir kent haline getireceğiz hem de kentte yaş almış bireylerin hepsini kucaklayacak ve her alanda destekleyecek bir sistem kuracağız” dedi.
Yaşlı yoksulluğuyla mücadele
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından geliştirilen İleri Yaş Eylem Planı, pek çok başlığı kapsıyor. Yaşlı yoksulluğuyla mücadeleyi de gündemine alan eylem planı, yaşlı sağlığı ve refahına odaklanan destek programları yürütülmesini esas alıyor. Buna göre ihtiyaç sahibi yaşlı ve emeklilere yapılan Emekli Dayanışma Desteklerinin kapsama alanı ve katkı miktarı artırılacak. Örneğin ihtiyaç sahibi yaşlı hemşehrilere sunulan hazır yemek üretim ve dağıtım hizmetinin kapsamı artırılacak.
Yaşlı Meclisi ve Üçüncü Yaş Üniversitesi
Yaşlıların toplumsal karar alma süreçlerine katılımı, istihdam imkânlarının geliştirilmesi ve emekliliğe uyum çalışmalarını da düzenlenecek. İleri yaş bireylerden oluşan “Yaşlı Meclisi” kurularak yaşlıların belediye hizmet ve karar alma süreçlerine katılımı sağlanacak. Aktif ve sağlıklı yaş alma merkezleri artırılacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi bünyesinde 65 yaş üzeri bireyler için Üçüncü Yaş Üniversitesi faaliyete geçirilecek. Yaşlı hakları ile ilgili farkındalık çalışmaları, yaşlı güvenliği ile ilgili bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilecek.
Deneyim Paylaşım Birimleri ve kültür sanat faaliyetleri
İstihdam alanlarında yaşlıların deneyim ve birikimlerinden faydalanılması amacıyla Deneyim Paylaşım Birimleri, hobi kursları açılacak. Kaybolmaya yüz tutmuş ve kültürel değeri olan mesleklere sahip yaşlılara, üretim ve gençleri eğitme fırsatları sunulacak. Yaşlı bireylerden oluşan kültür sanat çalışmaları teşvik edilecek.
Yaşlı bireylerin belediyeye ait ören yerleri ve müzeleri ziyareti teşvik edilecek. Yine belediyeye ait kültür sanat mekânları yaşlıların ihtiyaçlarına cevap verebilecek ölçüde fiziki ve teknolojik standartlara sahip olacak şekilde düzenlenecek. Gezi, eğlence, kültür turları artırılacak.
Yaşlılar spor ve egzersize teşvik edilecek
Yaşlı dostu rekreasyon alanlarının daha aktif kullanımı teşvik edilecek. Yaşlılarda zihinsel ve fiziksel dayanıklılığı ve esnekliği artıracak kanıta dayalı spor programları yaygınlaştırılacak. İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlı spor salonlarında 65 yaş ve üzeri yoksul yaşlılar için belli kontenjanlarda indirimli veya ücretsiz kullanım konusunda planlamalar yapılacak. Açık alan spor istasyonları yaygınlaştırılacak.
Dijital Torun Projesi
Kuşaklararası dayanışma ve iletişimin güçlendirilmesi amacıyla yaşlılar ile gençleri bir araya getiren proje ve çalışmalar desteklenecek. Huzurevlerinde kalan yaşlı bireylerle gençleri bir araya getirecek Dijital Torun Projesi yaşama geçirilecek. Kuşaklararası iletişim farkındalık ve eğitim çalışmaları yapılacak. Yaşlı bireylerin bilgi ve deneyimini aktarabileceği gönüllülük faaliyetleri teşvik edilecek.
Alzheimer ve Demans Evi/Dayanışma Merkezleri
İzmir’de yaşayan ve erişilebilir olan yaşlılar için tedavi-bakım-rehabilitasyon planları oluşturulacak. “Evde Bakım ve Rehabilitasyon Danışma Kurulu” oluşturulacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı huzurevlerinin kapasitesi artırılacak. Alzheimer ve demans hastalarına gündüz bakım, rehabilitasyon ve eğitim hizmeti sunulacak, bakıcı yükünü kısmi olarak paylaşacak Alzheimer ve Demans Evi/Dayanışma Merkezleri açılacak. Gündüz günlük/saatlik bakım hizmeti sunacak bakım evleri hizmete sokulacak.
Evde Bakım hizmeti veren ilçe belediyesi ve diğer kurum, kuruluşlarla koordinasyon sağlanacak. Hizmet diğer ilçelere de yaygınlaştırılacak. Evde Bakım Birimi ziyaret sıklığının artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak. Eşrefpaşa Hastanesi bünyesinde hizmet veren palyatif bakım hizmetinin yapılacak yeni ek binalarla kapasitesinin artırılması sağlanacak.
İş birliği ve koordinasyon sağlanacak
Eylem planı, ilgili bakanlık kurumları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri ve ilçe belediyeleriyle iş birliklerinin geliştirilmesi amacıyla kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak. “Aktif ve Sağlıklı Yaşlanma ve Yaşlı Politikaları Danışma Kurulu” oluşturulacak. “Yaşlı Hakları ve Politikaları” çalıştayı gerçekleştirilecek. Büyükşehir ve ilçe belediyeleri arasında koordinasyon ve hizmet optimizasyonu sağlanacak.
Yaşlı Veri Sistemi ve İzmir Yaşlılık Atlası
İzmir’de yaşlılara yönelik hizmet ve ihtiyaçların tespiti yapılarak bir Yaşlı Veri Sistemi oluşturulacak. İzmir Yaşlılık Atlası hazırlanacak.
Büyükşehir ve ilçe belediyelerin sunduğu evde bakım ve küçük tamirat hizmetleri ile ilgili veri tabanı sürekli güncellenecek. Sosyal hizmet gereksinimi olan ve gereksinimi karşılanmayan yaşlılarla ilgili hizmet çeşitliliği artırılacak.
İhtiyaca göre Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin personel ve altyapı iyileştirmesi yapılacak. Bağımlı yaşlıyı izleme ve takip için akıllı sistemler ve tele-takip sistemleri oluşturulmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilecek. Yaşlılara yönelik acil durum ve destek hattı kurulacak.
Yaşlı Dostu Şehirler ve Topluluklar Küresel Ağı
Eylem planı kapsamında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Yaşlı Dostu Şehirler ve Topluluklar Küresel Ağı’na dâhil olma başvurusu da yapıldı. Yaşlı dostu kent ve toplum çalışmalarını yürütmek için bir Koordinasyon Birimi kurulacak. Yaşlı dostu işletme/kurum uygulaması başlatılacak. Kent ve konut planlamalarında yaşlı dostu uygulamalara yer verilecek.
Yaşlılar için erişilebilir kent
Yaşlı bireylerin kent merkezinde ve kamusal yaşam alanlarında rahatlıkla kullanabileceği güvenli ve erişilebilir tuvaletler hizmete sokulacak. Kentsel dönüşümün, yaşlıların bulunduğu çevreden kopmadan, etkileşimi koruyacak şekilde yapılması sağlanacak. Kaldırım ve yol işgalleri ile yaya geçitlerinde işgal ve engellere karşı denetim sıklaştırılacak.
Yaşlı ihmal, istismar ve ayrımcılığı ile mücadele
Yaşlı bireylerle çalışan personele ve muhtarlara “yaşlı hakları, yaşlı ihmal, istismarı ve ayrımcılığı ile istismar ve ihmali bildirme yükümlülüğü” konusunda eğitim verilecek. Toplu taşıma sistemi ve araçlarında görevli personel, “yaşlı hakları ve yaşlı ile iletişim” konusunda bilgilendirilecek. Halka yönelik bilgilendirme ve farkındalık çalışması da yapılacak.
Afet ve acil durumlarda yaşlı hizmetleri
Acil durumlara ilişkin planlama ve uygulamaların yaşlı bireyleri de içermesi amacıyla Acil Afet Eylem Planı oluşturmaya yönelik çalıştay düzenlenecek. İzmir AFAD Eylem Planı’nda yaşlılara ilişkin yapılacaklar için öneriler sunulacak. İzmir Afet ve Acil Durumlar Eylem Planı’nın yaşlı dostu olmasına dikkat edilecek. Afet yönetimi ile ilgili kurul ve oluşumlarda yaşlı temsilcisi olması da sağlanacak.
İleri Yaş Eylem Planı'na buradan ulaşabilirsiniz.
