Son yıllarda birkaç kez hayata geçirilen İmar Barışı yasası, yaşadığımız son deprem felaketi ile birlikte yeniden tartışmalara neden oldu. Yasayı eleştirenler, çevre ve kentleşme sorunlarının daha da kötüleşeceği, yapıların güvenliği konusundaki risklerin ve çevre tahribatının artacağı endişelerini defalarca dile getirmelerine rağmen konu ile ilgili yasada henüz yapıcı düzeltmeler yapılmadı.
Peki Avrupa ülkelerinde de durum Türkiye’ye benziyor mu? AB ülkelerinde imar barışı yasaları mevcut mu? Yazı dizimizin üçüncü ve son bölümünde, İtalya ve Fransa örneklerinin ardından, İspanya'da imar barışı nasıl bir çerçeveye oturtulmuş, inceleyelim.
"Procedimiento de Regularización Catastral" Nedir?
İspanya'daki imar barışı yasalarının genel adı “Procedimiento de regularización catastral” olarak biliniyor. Ancak, İspanya'da farklı bölgelerde ve zamanlarda çıkarılmış farklı imar barışı yasaları da bulunuyor ve bu yasaların isimleri değişkenlik gösteriyor.
Yasa dışı yapıların kayıt altına alınması ve düzenlenmesi amacıyla çıkarılan imar barışı yasası, bazı koşullar öne sürüyor. "Procedimiento de regularización catastral" yasasından yararlanmak için yerine getirilmesi gereken şartlar şunlar:
- Yapının Belirli Bir Tarihte İnşa Edilmiş Olması: Yasa, belirli bir tarihte inşa edilmiş olan yapıları kapsıyor. Bu tarih ülkenin farklı bölgelerinde farklılık gösterebiliyor.
- Belirli Bir Büyüklük Sınırını Aşmaması: Yasalara uygun olarak kayıt altına alınacak yapıların, belirli bir büyüklük sınırını aşmaması gerekiyor. Bu sınır da ülkenin farklı bölgelerinde farklılık gösterebiliyor.
- Kamu Hizmetlerine Engel Olmaması: Yasallaştırma işlemi yapılacak yapıların kamu hizmetlerine engel olmayacak şekilde belirli bir alanda bulunması gerekiyor. Örneğin, yola veya elektrik hatlarına engel olmaması gerekiyor.
- Vergi ve Harç Bedelinin Ödenmesi: Yasa dışı yapıların kayıt işlemleri için belirli bir vergi ve harç bedeli ödenmesi gerekiyor. Bu bedel, yapıların büyüklüğüne ve bulunduğu bölgeye göre değişkenlik gösteriyor.
- Yasalara Uyumlu Hale Getirilmesi: Kayıt işlemi sırasında, yasa dışı yapıların belirli yasal şartları karşılaması gerekiyor. Bina güvenliği açısından belirli kriterlere uygun olması, kamu güvenliği veya çevre sağlığı açısından risk oluşturmaması gibi şartlar aranıyor.
İspanya'daki İmar Barışı Yasasında Deprem ile İlgili Maddeler Var Mı?
"Procedimiento de regularización catastral" yasasında deprem ile ilgili de bağlayıcı maddeler bulunuyor. Yasa dışı yapıların kayıt altına alınması sürecinde bina güvenliği açısından gerekli görülen kriterlerden biri de deprem güvenliği. Yasanın 7'inci maddesi, deprem güvenliği için bina yapısının belirli standartlara uygun olmasını şart koşuyor. Bu kapsamda, yapıların deprem bölgelerine göre belirli bir dayanıklılık kriterine uygun olması gerekiyor ve yapıların deprem dirençli olup olmadığını doğrulamak için teknik raporlar düzenleniyor.
Ülkedeki "Ley de Regularización Catastral y Catastro" yasası, deprem güvenliği kriterlerine uygun olmayan yapıların kayıt altına alınmasını engelleyen bir düzenlemeye sahip. Yasa dışı yapı sahiplerinin, kayıt işlemleri için deprem güvenliği kriterlerini sağlamaları gerekiyor.
İspanya'daki Yasa ile Türkiye'deki İmar Barışı Yasası Arasındaki Farklar Neler?
- Yasaların Kapsamı: İspanya'daki yasa, yasa dışı yapıların kayıt altına alınması ve vergilendirilmesiyle ilgiliyken, Türkiye'deki İmar Barışı yasası, yasa dışı yapıların kayıt altına alınması ve sorunlarının çözülmesiyle ilgili.
- Kayıt Ücretleri: İspanya'daki yasa, yasa dışı yapıların kayıt altına alınması için bir ücret ödenmesini gerektirirken, Türkiye'deki İmar Barışı yasası ise kayıt işlemleri için bir ücret talep etmiyor.
- Yapıların Durumu: İspanya'daki yasa, yasa dışı yapıların kayıt altına alınabilmesi için belirli kriterleri şart koşarken, Türkiye'deki İmar Barışı yasasına göre ise yasa dışı yapıların kayıt altına alınabilmesi için belirli bir inşaat tarihine sahip olmaları yeterli görülüyor. Kayıt dışı yapıların başta dayanıklılık olmak üzere, farklı kriterlere uymak gibi bir zorunluluğu bulunmuyor.
İspanya'daki Yasa Meclisten Nasıl Bir Destek ile Çıktı?
İspanya'daki "Procedimiento de regularización catastral" yasası 20 Haziran 2012 tarihinde mecliste kabul edildi. Yasayı destekleyen partilerin başında o dönemdeki hükümetin lideri Mariano Rajoy'un liderliğindeki sağcı Halk Partisi (Partido Popular) geliyordu. Yasaya sol eğilimli partiler olan İspanya Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) ve İspanya İçin Birlik (Izquierda Unida) karşı çıktı. Yasaya karşı çıkan partiler, yasa dışı yapıların kayıt altına alınması yerine, yıkılması gerektiğini savundu. Ancak Halk Partisi, yasa dışı yapıların kayıt altına alınmasını ve vergilendirilmesini kolaylaştıracağını savunarak yasayı kabul ettirdi.
