D'Hondt seçim sistemi, birçok ülkede kullanılan bir orantılı temsil sistemi yöntemidir. Bu sistem, birkaç parti veya adayın temsil edildiği seçimlerde kullanılır.
D'Hondt sistemi, bir ülkenin seçim bölgesindeki her parti veya adayın aldığı oy sayısına dayanarak temsilcilerin nasıl tahsis edileceğini belirler. Bu sistemde, temsil edilecek koltuk sayısı önceden belirlenir ve partilerin veya adayların aldığı oy sayılarına göre bu koltuklar dağıtılır.
D'Hondt sistemi, partilerin veya adayların aldığı toplam oy sayısına göre koltukları paylaştırdığı için orantılı temsil sistemi olarak adlandırılır. Bu sistemde, büyük partiler veya adaylar daha fazla temsilci kazanırlar, ancak küçük partiler veya adaylar da az sayıda temsilci kazanabilirler.
Özetle, D'Hondt seçim sistemi, seçmenlerin oy kullanarak temsilcileri belirlediği bir orantılı temsil sistemidir. Partiler veya adaylar aldıkları oy sayısına göre temsilcileri kazanır ve büyük partiler veya adaylar daha fazla temsilci kazanma eğilimindedir.
Türkiye'de uygulanan seçim sistemi, 600 üyeli Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) üyelerini seçmek için kullanılan bir seçim sistemidir. Bu sistem, orantılı temsil ilkesine dayanır, ancak D'Hondt sistemi ile farklılıklar gösterir.
Türkiye'de uygulanan seçim sistemi, bir seçim bölgesindeki her parti veya bağımsız adayın aldığı oy oranına göre belirli bir kota hesaplar. Partiler veya bağımsız adaylar bu kota sayısına ulaştıkları takdirde, seçim bölgesindeki koltukların bir kısmını kazanırlar. Ancak bu sistemde, kalan koltuklar için D'Hondt sistemi yerine "en büyük kalan oy" yöntemi kullanılır. Bu yöntemde, kalan koltuklar, seçim bölgesindeki tüm partiler veya bağımsız adayların aldığı oy sayılarına göre belirlenir.
Dolayısıyla, Türkiye'deki seçim sistemi ile D'Hondt sistemi arasındaki fark, kalan koltuklar için kullanılan yöntemde yatar. Türkiye'deki sistemde "en büyük kalan oy" yöntemi kullanılırken, D'Hondt sisteminde kalan koltuklar D'Hondt formülüne göre dağıtılır. Ayrıca Türkiye'deki seçim sistemi, seçim bölgeleri için farklı uygulamalar içerebilirken, D'Hondt sistemi genellikle tüm ülke için aynıdır.
D'Hondt formülü, bir orantılı temsil sistemi olan D'Hondt seçim sisteminde kullanılan bir matematiksel formüldür. Bu formül, her parti veya adayın aldığı oy sayısına göre koltukların nasıl dağıtılacağını belirler.
D'Hondt formülü, bir parti veya adayın aldığı toplam oy sayısını, kazanacakları koltuk sayısıyla bölerek bir dizi bölüm hesaplar. Bu bölümler, parti veya adayın aldığı oyların sayısı büyüdükçe azalan bir dizi halinde sıralanır. Koltuklar, bu bölümler arasındaki en büyük değerlere sahip partilere veya adaylara verilir.
Örneğin, bir seçim bölgesinde 10 koltuk var ve 3 parti var: A, B ve C. Bu partilerin aldığı oy sayıları sırasıyla 10.000, 7.500 ve 5.000 olsun. D'Hondt formülüne göre, her parti için sırayla 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 10 numaralı bölümler hesaplanır. Bu bölümler, A'nın oylarının 10.000, 5.000, 3.333, 2.500, 2.000, 1.666, 1.428, 1.250, 1.111 ve 1.000 olduğunu gösterir. Bölümler arasından en büyük olanlar, sırasıyla A'nın 6 koltuk, B'nin 3 koltuk ve C'nin 1 koltuk kazanacağı anlamına gelir.
D'Hondt formülü, parti veya adayın aldığı oy sayısına göre koltukların dağıtılmasında kullanılan adil ve demokratik bir yöntemdir. Ancak büyük partiler veya adaylar daha fazla temsilci kazanma eğiliminde olduğu için eleştirilere de maruz kalır.
